به طبقهای از سوختهای مایع هیدروکربنی با فراریت و اشتعالپذیری بالا گفته میشود که در برج تقطیر پالایش نفت خام بین گازهای سبک (مثل الپیجی) و نفت سفید قرار میگیرد. بخش عمده میعانات گازی یعنی نفتی که از چاه گاز برداشت میشود، نیز از نفتا تشکیل شدهاست. این سوخت مایع از قطران زغال سنگ نیز قابل استحصال است. نفتا به طور دقیق شامل هیدروکربنهای دارای ۵ تا ۱۲ اتم کربن میشود که نقطهٔ جوش آنها از ۳۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد متغیر است. یعنی اگر نفت خام را از ۳۰ درجه تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد حرارت دهیم و بخش جوشیده را جدا کنیم نفتا به دست خواهد آمد. معمولا ۱۵ تا ۳۰ درصد نفت خام در این حرارت به جوش میآید در نتیجه همین میزان از نفت خام را میتوان به طور مستقیم به نفتا تبدیل کرد. البته باید توجه داشت که این محدوده با بنزین (۷۰ تا ۱۷۵ درجه) و نفت سفید (۱۵۰ تا ۲۷۵ درجه) تداخل دارد. اما نفتا در بازار معمولا در دو نوع نفتای سبک (بین ۳۰ تا ۶۰ درجه با هیدروکربنهای ۵ و ۶ کربنی) و نفتای سنگین (بین ۹۰ تا ۲۰۰ درجه با هیدروکربنهای ۶ تا ۱۲ کربنی) عرضه میشود.
انوع نفتا
سبک : نفتا سبک بین ۳۰ تا ۹۰ درجه به نقطه جوش میرسد و دارای ساختار مولکولی ۵ تا ۶ کربنه است.
نفتای سبک به عنوان حلال لاستیک و رقیق کننده لاک استفاده می شود.
سنگین : عمدتا از مولکول هایی با 7-12 اتم کربن تشکیل شده و دارای نقطه جوش بین 140 تا 205 درجه سانتی گراد هستند
نفتای سنگین به عنوان حلال وارنیش (جلا) ، در رنگرزی و به عنوان پاک کننده استفاده دارد
کاربردها و خواص
نفتا کاربردهای متنوعی دارد. صنایع شیمیایی و پتروشیمی خریدار اصلی نفتا هستند که از آن به عنوان خوراک تولید فرآوردههای مختلف پتروشیمی از جمله حلالها و رقیقکنندهها، مواد اولیه انواع پلاستیک، الیاف مصنوعی و الکلهای صنعتی استفاده میکنند. برای مثال بخش عمده تینرهای رنگرزی از نفتا تشکیل میشود و بیشتر ترکیبهای پلاستیکی اتیلنی با نفتا ساخته میشوند.همچنین با استفاده از فرایندهای کاتالیستی میتوان نفتا را به بنزینهای اکتان بالا و سوختهای نفتی دیگر نیز تبدیل کرد. نفتا حلالی بسیار نیرومند با کاربردهای متنوع است به همین جهت برای تولید مواد شوینده و تصفیه مواد هیدروکربنی دیگر نیز استفاده میشود. همچنین از آن برای تولید جلادهندهها و لاکها و به عنوان سوخت گرمایشی و پختوپز (مشابه گاز مایع و نفت سفید) نیز استفاده میشود.نفتا همچنین از اجزای واکسهای تمیزکننده کفش است و در برخی از فندکها به عنوان سوخت استفاده میشود. موتورهای توربین گاز نیز قادر به استفاده از نفتا هستند و یکی از انواع سوخت جت از نفتا تشکیل میشود.
نفتای ایران به صورت فله و بشکه ای از طریق زمینی و دریایی به کشورهای مختلف صادر می گردد.